10 октябрьыште У Торъял посёлкысо рӱдӧ книгагудышто Россий писатель ушем член В.Г.Смирнов-Сэмэҥэрын «Леве йӱр деч вара» книгажын презентацийже лийын.
Владимир Григорьевич Смирнов-Сэмэҥэр 1949 ий 25 майыште У Торъял район Эсменесола ялыште шочын. 1967 ийыште Немда кыдалаш школ деч вара Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш пединститутыш тунемаш пурен. Тусо литкружокын чолга еҥже лийын. 1972 ий гыч Немда да Кугу Лумарий кыдалаш школлаште туныктен.
В.Смирнов сылнымут деке изиж годымак шӱмаҥын, но икымше ойлымашыже «Кугарня» газетыште 1994 ийыште гына савыкталтын. Марий Эл писатель ушемын эртарыме «Сылнымут шыже» семинар-влак тудым возаш кумылаҥден шогеныт. 2003 ийыште «Кок гана кокыт...» икымше книгаже савыкталтын. Тушко икшыве да кугыеҥ-влаклан пӧлеклалтше ойлымаш-влак пуреныт. Тылеч вара «Йылмыдыме Йыва», «Вученат, да тольым», «Михаил Лебедев», «Йӧратен мошташ», «Пытартыш пионер» книгаже-влак лектыныт. «Леве йӱр деч вара» романым Владимир Григорьевич 2016 ий тӱҥалтыште «Ончыко» журнал редакцийыш конден шуктен. А икмыняр тылзе гыч уста писатель илыш гыч каен.
Роман «Ончыко журналыште 2017 ийыште савыкталтын. А 2019 ийыште «Марий книга издательстве» савыктыш пӧрт писательын родыжо-влакын шийвундышт кӱшеш посна книгам луктын.
Романыште чылажат ваш кылдалтын: пӱртӱс ден айдеме кокласе кыл, поро ден осалын кучедалмашышт, йӧратымаш теме, икшывым ончен куштымаш, политике, пазар самыныште айдемын пӱртӱс деке потребительский койышыжо, криминал...
Тӱҥ герой-влакын илышыштым автор, школ парт кокла гыч тӱҥалын, шке ача-ава лиймешкышт вошт ончыкта. Нуно, тӱрлӧ койышан, пӱрымашан улыт. Но чылаштымат ме, лудшо-влак, шке коклаштына ужын кертына. Романыште действийын жапшым ончыктымо огыл гынат, лудмо семын умылена: тудо кодшо курымын 80-ше ийлаштыже тӱҥалеш, тачысе кечылаште пыта. Герой-влак ялозанлык шаланыме, озадыме 90-ше ийласе пуламыр гоч эртат. Иктыштым тиде жап шуара, илышыште шке корным муаш, йолымбак пеҥгыдын шогалаш туныкта, весыштым йоҥылыш корно дене наҥгая.
Чодыра — марий калыкын суртшо. Тыге ожно ойленыт. Мо марийын уло — чылажат чодыраште. Сандене кугезына-влак эреак пӱртӱсым араленыт, амал деч посна уто укшым тодылын огытыл, кӱлешлан гына сонарыш лектыныт. Айдеме — пӱртӱсын озаже огыл, а ужашыже. Тӱҥ геройын — Чопун — Микит кочаже тидым пеш сайын умыла. Шке шинчымашыжым уныкажлан да тудын йолташыже-влаклан пуэн кодаш тырша. Арам огыл жап эртымеке Степан Стрелков (Чопу) шке илыш корныжын чодыра озанлык дене кылда.
Но мландымбалне вес семын шонышо-влакат эре лийыныт, улыт да, чаманен каласыман, очыни, ончыкыжат лийыт. Пӱртӱслан оза улам манын шонышо-влак калыкын поянлыкшым шкаланышт поген налаш, шкеныштым чылашт деч кӱшкӧ шындаш тӧчат. Тыгодым «таче уло, а эрла — керек» манме философий дене илат. Тидын негызеш осал ден поро коклаште конфликт ылыжеш. Романын кульминацийыштыже тудо тыге ыра — кузе автор тидыжым возаш лӱдын огыл, шоналтет!
Иктышт осал пашам шоненак ыштат гын (Филимон гайже), южышт (Вачу) тиде корныш йомшо шорык гай логалыт. Вара йоҥылышыштым умылат гынат, вараш кодыныт улмаш...
Йӧратымаш теме роман мучко йошкар шўртє дене тӱрлымӧ гай эрта. Лишыл кок чон коклаште жапын-жапын умылыдымашат лиеда, илыш нуным сайынак терга, но йӧратыше кок айдеме садак вашла ӱшанле кодыт. Тыгодым писатель юзо шижмашым мастар марий йылме дене сӱретла.
Владимир Григорьевичын тӱҥ пашаже — туныктымо сомыл лийын. Сандене йочам ончен куштымо, воспитатлыме йодышым тудо нигузе ӧрдыжеш коден кертын огыл. Тиде проблемым тӱҥ герой-влакын изи улмышт годымат тарвата, вара нунын икшывышт шочмекат шуя.
Книга презентацийыш писательын ятыр йолташыже, пырля пашам ыштышыже-влак, тыгак ялысе библиотекарь-влак чумыргеныт. Йошкар-Ола гыч «Марий книга издательстве» савыктыш пӧртын директоржо Ю.И.Соловьев да «Ончыко» журналын тӱҥ редакторжо И.Г.Попов миеныт. Мероприятийым книгагудо директорын алмаштышыже Л.А.Крюкова вӱден. В.Смирновын почеламутшылан возымо муро-влакым «Сэмэҥер» ансамбльын участникше-влак Д.Афанасьев да Л.Сидоркина (писательын тукым ш¢жарже) йӧҥгалтареныт. Кӱанпамаш школын тунемшыже-влак Анна ден Лиана Сидоркинамыт землякыштын возымо почеламутшо-влакым лудыныт. Владимир Григорьевичым поро мут дене А.М.Терехов, А.К.Новиков, В.Г.Сидоркин, В.С.Сидоркина, Н.А.Сидоркин шарналтышт. Районысо депутат-влак погынын председательже Е.В.Небогатиков В.Сэмэҥэрлан пӧлеклалтше сылнымут конкурсым але лудмашым эртарен колташ темлымашым луктын. Тыгак писательын шочмыжлан 75 ий темме вашеш савыкталтдыме произведенийжым да шарнымаш-влакым иктыш поген эше ик книгам чумыраш пунчалме.
