Б. Редькин

Марла лекше газет ден журнал, теле- да радио редакций-влаклан ончыкылык пашаеҥ-шамычым ямдылыме йодыш эре пӱсӧ лийын. Нунылан уста журналист-влакым ситарыме шотышто посна программе семын «Ямде лий» йоча газет редакций самырык корреспондент-влакын школыштым почын ыле. Тудо кажне ийын слетым эртарен, возкалыме пашалан кумылан эн уста рвезе ден ӱдыр-влаклан журналистике аланыш корным почын. Тыгаяк шонымаш дене пашам ышта икмыняр моло редакций коллективат.

Б. Редькин

Шуко тӱрлӧ йылме дене мутланыше, калык-влак ик еш гай илыман республикыштына удмурт-влакат посна верым налын шогат. Нуно тӱҥ шотышто эрвел кундемыште – Марий Турек районысо Кугу Карлыган велне илат. Тӱшка калыкын культур йодмашыжым шотыш налын, тыште удмурт культур рӱдерымат почмо. Лач тушто ыштыше чолга пашаеҥ-влакын тыршымыштлан кӧра шуко тӱрлӧ оҥай пайрем-влак эртаралтыт. Вет тидлан йӧнжат эре ешаралтеш – шуко жап олмыктымо деч вара шукерте огыл ты ялыште Рӱдӧ культур пºртым почмо.

«Марий книга издательстве» савыктыш пӧртїштӧ» шукерте огыл лекше «Кожла орол» повесть-влак, илыш гыч ойлымаш-влак книган авторжо Александр Арзайн (Зайнутдинов Александр Зайнакаевич) да Марий Эл Республикын калык поэтше, ятыр книган авторжо Анатолий Тимиркаев дене вашлиймаш эртен. Вашлиймашке Марий кугыжаныш университетын студентше-влак толыныт. Сылнымут мастар-влак йоча жапышт, возымо паша деке кумылаҥмышт, илыш-корнышт, ончыкылык паша радамышт нерген каласкаленыт. Пырля шогалын ыштыме фото-влак поро шарнымашым коденыт.

11 декабрьыште Советский районын рӱдӧ книгагудыштыжо лудшо-влак дене вашлиймаш лийын. Тушко «Марий книга издательстве» савыктыш пӧртын директоржо, писатель Ю.Соловьев ден «Ончыко» журналын тӱҥ редакторжо, поэт И.Попов миеныт. Вашлиймаш эртыше Марий тиште кече амал дене лийын.

Звенигово районысо Красногорский посёлкын шочмыжын вес ийжынак – 1929 ийыште – книгагудым ышташ шонымаш ылыжын. Тунамсе кучем орган-влак тыгай кумыл лекмым умылен вашлийыныт да у верыш илаш погынышо пашаеҥ-влакын канышыштым пайдалын эртараш келшыше верым муыныт. Тыге калыкым книгалан шӱмаҥдыме поро паша тӱҥалын. Ий-влак эртеныт, вуйлатыше-шамычат вашталтыныт, но тӱҥжӧ – книга фонд ешаралтын. Лудаш кумылан-влакым шке йырже чумырен моштышо коллектив книгагудын чапшым эре нӧлтен толын.ӱҥӧ

Вургыжшо шӱман айдеме эре могай-гынат сомылым муэш. Тыгай-влак радамышке Советский районысо Михайловка кундемыште илыше Георгий Иванович Мичеевым кокытеланыде пурташ лиеш. Икмыняр ий ончыч, пенсийыш лекмекыже, тудо йӧратыме Оваснур кундемжын историйжым, тусо калыкын геройло илышыжым шымлыме пашалан пижын да краевед семын икмыняр книгам марла савыктен. Тений нунын незызеш у книгам рушла лукташ йӧным муо. «Абаснур. Легенды и были лесного края» книгаж дене палдараш манын кызыт пытыше ты вершӧрыш шуко унам – шкешотан артистым, вургыжшо шӱман мер пашаеҥым, журналист-влакым ӱжын.

«Марий книга издательстве» савыктыш пӧртыштӧ Марий кугыжаныш университетыште шочмо йылмым да сылнымутым, йот йылмым (француз да англичан) тунемше 2-шо курсын студентше-влак дене вашлиймаш эртен. Вуйлатышыже – туныктышо, филологий науко кандидат Н.А.Федосеева.

10 октябрьыште У Торъял посёлкысо рӱдӧ книгагудышто Россий писатель ушем член В.Г.Смирнов-Сэмэҥэрын «Леве йӱр деч вара» книгажын презентацийже лийын.

Владимир Григорьевич Смирнов-Сэмэҥэр 1949 ий 25 майыште У Торъял район Эсменесола ялыште шочын. 1967 ийыште Немда кыдалаш школ деч вара Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш пединститутыш тунемаш пурен. Тусо литкружокын чолга еҥже лийын. 1972 ий гыч Немда да Кугу Лумарий кыдалаш школлаште туныктен. 

 …Да курымешлан тушан верланен. Чапкӱ сын дене.

Ме кызыт кумдан палыме марий поэт Михаил Иванович Якимов (1929–1996) да тудын лӱмеш 3 октябрьыште Параньга районысо Яҥгетсола ял покшелне почмо шарнымаш обелиск нерген шомакнам ярымлена.

Тыгай шарнымаш кӱм почмо нерген шонымашым тений идалык тӱҥалтыште С.Г.Чавайн лӱмеш Национальный книгагудышто М.Якимовлан 90 ий темме пайрем кечым палемдыме годым туныктышо-ветеран, Параньга районысо Матародо кыдалаш школышто ятыр ий тыршыше Э.В.Захарова калык ончылно луктын каласен ыле. Тудо ты пашалан кумылан еҥ-влак деч оксам погаш мер фондым почаш, чумырымо шийвундо дене Параньга районын данле шочшыжо, чапле марий поэт М.И.Якимовлан чапкӱм заказатлаш да шогалташ ӱжын ыле. Вет поэтын тӱвыргӧ поэзий саскаже марий сылнымут садвечыште курым-курымешлан кодын да марий лудшым эреак сымыстараш тӱҥалеш.

27 сентябрьыште Советский районысо Кужмарий лудмыгудышто краевед, журналист, писатель, «У сем» журналын ончычсо тӱҥ редакторжо М.И. Кудряшов лӱмеш «Курык сер гыч мурызо» шарнымаш шагат эртен. Мероприятийыш тудын пелашыжым Любовь Михайловнам ӱжмӧ ыле. Тудо Советский районысо Кугу Шӱргыйымал ялеш шочын. А М.И. Кудряшов нерген лудмыгудышто «Кӱкшыт гыч ончышо писатель» лӱман ончерым ямдылыме.