Ик почеламутшак – шӧртньӧ падыраш

Сылнымут аланыште, наукышто, искусствышто пале кышам кодышо эргыж ден ӱдыржӧ-влакым шочмо калыкна нигунам ок мондо. 2018 ий тыгай еҥ-влакын шукыштын «йыргешке» лӱмгечыштлан поян. Иктыже – сылнымут историйыште поэт семын палемдалт кодшо Морко марий Аркадий Иванович Букетов. Да тудын фамилий мучашыш – Сайн кокымшо лӱмым тушкалтен пуымыж деч вара Букетов-Сайн семын палат. Эше теве мом ешарыман: тудо СССР (кызыт Россий) писатель ушем член огыл ыле. Туге гынат газет редакцийлаште шуко жап тыршен ыштымыжлан тудым «Марий Эл Республикын заслуженный журналистше» чап лӱм дене палемдыме. Чылаже вич почеламут сборникшым лукмо. Шочмыжлан 6 январьыште 85 ий темын. Тудо кызыт мемнан коклаштына уке. Но поро еҥым шарнымаш ила. Тидым пеҥгыдемдыш Морко район Кугу Шале тӱвыра пӧрт да модельный книгагудо пашаеҥ-влакын тыршен эртарыме шарнымаш касышт.

 

Сылнымут аланыште, наукышто, искусствышто пале кышам кодышо эргыж ден ӱдыржӧ-влакым шочмо калыкна нигунам ок мондо. 2018 ий тыгай еҥ-влакын шукыштын «йыргешке» лӱмгечыштлан поян. Иктыже – сылнымут историйыште поэт семын палемдалт кодшо Морко марий Аркадий Иванович Букетов. Да тудын фамилий мучашыш – Сайн кокымшо лӱмым тушкалтен пуымыж деч вара Букетов-Сайн семын палат. Эше теве мом ешарыман: тудо СССР (кызыт Россий) писатель ушем член огыл ыле. Туге гынат газет редакцийлаште шуко жап тыршен ыштымыжлан тудым «Марий Эл Республикын заслуженный журналистше» чап лӱм дене палемдыме. Чылаже вич почеламут сборникшым лукмо. Шочмыжлан 6 январьыште 85 ий темын. Тудо кызыт мемнан коклаштына уке. Но поро еҥым шарнымаш ила. Тидым пеҥгыдемдыш Морко район Кугу Шале тӱвыра пӧрт да модельный книгагудо пашаеҥ-влакын тыршен эртарыме шарнымаш касышт.

Аркадий Иванович – кундемыште кумдан палыме Сайгелде Сайн тукым гыч. Вет тудын шочмо Эҥерӱмбал Шальымат ожно Сайгелдысола маныныт. Шарнен ойлышо-влакын мутышт гыч пале: Сайгелдыже Аркадийын кугезе кочаже улмаш. Тыгай тукым вожым эшеат пеҥгыдемдаш 1933 ий 6 январьыште Аркадий Букетов ош тўняш толын. Изинек тулыкеш кодын. Но эре тунемаш шонымыжо тудым ончыко да ончыко вӱден наҥгаен. Шымияш школ деч вара Морко педучилище, Н.К. Курупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогический институт, да 15 ий шочмо районысо школлаште, но утларакшым Шеҥше кыдалашыште туныкта. 1971 ийыште КПСС райкомыш пашаш налыт. Но сылнымут дене «аҥыргыше» еҥ, еш оза да ача шкенжым газет але журнал редакцийлаште ужаш шонен. Тыге 1976 ийыште «Марий комунна» газет редакцийыш пашаш толеш. Вет ты лӱмлӧ  газетыште эше 1950 ийыштак 17 ияш Аркадийын икымше почеламутшо савыкталтын. Тыгеже тудым тушто палат.

Ты ийлаште сылнымут пашаште кугу лектышым пуэн кертшаш рвезе-влакым: Юрий Галютиным, Эврик Анисимовым, Анатолий Филипповым, Аксай Савельевым редакцийыш нальыч. Нунын радамышке Аркадий Букетоват чолган ушныш. Пӱрымашышт гына тӱрлӧ лие. Кок ий гыч Аркадий Букетовлан «Марий комунна» газет редакций, марий рӱдола дене чеверласен, шочмо райрӱдышкыжӧ пӧртылаш логале. Тыште уста поэт да журналист ыш йом, сулен налме канышыш  лекмешкыже «Морко мланде» газет редакцийыште ыштыш. Коллектив дене чеверласымыж годым «Пашан ветеранже» медальым пуышт.

Шарнымаш касыш верысе калык, тунемше-влак, юбилярын родо-тукымжо, пырля пашам ыштыше еҥ-влак шукын погыненыт. Кажныже лӱмлӧ еҥым поро мут дене шарнен ойленыт, почеламут корнылажым лудыныт, муро-влакым йоҥгалтареныт. Йырым-йыр пайрем шӱлыш озаланен. Жаплан келыштарыме сцене гыч палыме, пагалыме еҥ нерген поро деч поро шарнымаш шомакым ойлаш кажныже вашкен. Мутат уке, чыла еҥын каласкалымыжым журналнан лаштыклашкыже пурташ вер ок сите. Сандене ныл икшыве гыч иктыже – Галина Аркадьевна Шолнерован суап пашажым ончыктыде кодаш язык. Вет тудын тӱҥалтышыж дене тиде вашлиймашланжат илышыш пурашыже йӧн почылтын. А йӧратыме ачаж нерген каласкалымыжым, рушлаш кусарыме почеламут корнылам муро семыш пыштен, йоҥгалтарымыжак мом шога?! А мыняр фотосӱретым слайдыш савырен, экран гоч ончыкташ шкежак келыштарен. Тӱвыра пашаеҥ-влак дене пырля уна-шамычым сийлаш поян ӱстелым погашат шуко вийым пыштен. Чыла тидым палемдыде кодаш огешак лий. Молан манаш гын моло кундемыштат чӱчкыдынак тыгай вашлиймашлам эртараш вашкат. Поэт Аркадий Букетовым шарныме лӱмеш эртыше вашлиймаш молылан тек пример лиеш.

Вашлиймашым ямдылаш да эртараш полшышо тӱвыра пашаеҥ-влакын лӱмыштым ойырен огына ончыкто. Нуно шке пашаштым сайын палымыштым, калыкын кумылжым савырен моштымыштым эше ик гана устан пеҥгыдемдышт.

Сылнымутнам пойдараш шочшо поэт тунемаш, пашам ышташ тале лийын, тудо ешыжым, но эн чотшо шочмо элым моткоч йӧратен. Арам огыл ик почеламутыштыжо кугешнен возен: «Эргыже улам Марий Элемын». Шочмо кундемын чын эргыже гына тыгай мутым каласен кертын.  Вет тудын кугу огыл почеламут поянлыкше шочмо калыкнан сылнымут историйышкыже шӧртньӧ падыраш семын шыҥен пурен.