Э. Петров
2 июльышто Шернур район Тумерсолаште ты ялеш шочын-кушшо да марий калыклан палыме поэт, писатель, политик да музыкант-влаклан чапкӱ ден стелым почмо лӱмеш «Лӱмлӧ пошкудем дене кугешнем» республик кӱкшытан пайрем эртыш.
2 июльышто Шернур район Тумерсолаште ты ялеш шочын-кушшо да марий калыклан палыме поэт, писатель, политик да музыкант-влаклан чапкӱ ден стелым почмо лӱмеш «Лӱмлӧ пошкудем дене кугешнем» республик кӱкшытан пайрем эртыш.
Чылдемыр кундемын ик эн мотор ялжылан шотлалтше, шӱшпык йӱкеш, моло кайык мурсемеш илыш вийым погышо талантан еҥ-влак Тумерсолаште, чынжымак, шагалын огытыл. Ожнысек тиде ял пӱсӧ ушан, мастар кидан, пашам йӧратыше еҥ-влак дене ойыртемалтын.
Кугешнат тыште шочын-кушшо, кап-кылым погышо, вийым налше поэт, журналист Иван Анисимович Бердинский дене. Тудо моткоч шуко почеламутым возен. Шке возымаштыже моктен шке шочмо вержым, пӱртӱсым, шӱмбел Шернур кундемым, йӧратымашым. Тудын возымо шуко почеламутшылан семымат келыштарыме. Тыгак Иван Бердинскийын икмыняр сылнымут сборникше лектын. «Шочмо ялыште» почеламутшо гыч ик куплетшым чапкӱн оҥашкыжат возен шындыме:
«Шочмо-кушмо ялыште
Весела улам.
Ты шижмашым палыше
Ӱшана мылам.»
Бердинский тукым гычак вес лӱмлӧ еҥ – Россий писатель ушемын членже, Марий Эл обслуживаний сферын сулло пашаеҥже Валерий Николаевич Бердинский. Тудо ынде 1974 ий гычак Шернур райпошто пашам ышта, а 1994 ий гыч райпо вуйлатышылан тырша. Сайын пашам ыштымыжлан «За вклад в развитие потребительской кооперации в России» орден, «За заслуги перед Марий Эл» орденын медальже, «Отличник потребительской кооперации» знак дене палемдалтын, пашан ветеранже лӱмым сулен налын. Валерий Николаевич шым книган авторжо. Валерий Бердинскийын произведенийже-влак кажне лудшын чонжым тарватат. Мотор, чатка, тыгодымак проста йылме дене воза. Лудмо годым шукертсек палыме айдемын каласкалымыжым колыштмет гаяк чучеш. Санденак возымо кажне предложенийжылан ӱшанет. Сюжетшат ик могырым тыглай гына улыт, но геройжым туге сайын почын пуа — лудметак шуэш!
А Марий Эл республикын кумдан палыме музыкантше, сулло артистше Василий Григорьевич Бердинский музыкальный театрын симфонический оркестрыштыже 34 ий тыршен. Тудо чыла марий композиторын симфонический произведенийлажым шоктен, кумдан палыме дирижёр-влак дене пашам ыштен. Василий Григорьевич республикыштына шкетын англичан пуч дене шоктен, талантан гобоист лийын. Эше театрыште духовой инструментын квинтет составшым вуйлатен да шуко вере концерт дене коштын. Тудо 12 ий (1979-1991) музыкальный училищыште туныктымо пашам шуктен шоген, ятыр сай специалистым ямдылен. 1991 ийыште Василий Григорьевичлан Марий Элын сулло артистше чаплӱмым пуэныт. Василий Бердинский эше сай фотограф. Тудын пашаже 1980 ийлаште «Марий коммуна», «Театральная жизнь» всесоюзный журналыште чӱчкыдын савыкталтын. В.Г. Бердинский поро чонан, весела кумылан, волгыдо айдеме семын калык чонеш шарнаш кодын.
Ты ялыштак шочын-кушкын кумдан палыме флейтист Виталий Владимирович Шапкин. В.Г. Бердинский ден В.В. Шапкин коклаште ятыр икгайлык уло. Ик ийыште шочыныт, школышто, консерваторийыште пырля тунемыныт, ӱмырышт мучко ик оркестрыште шоктеныт. Кузе от куане, кузе от йывырте нунын мастарлыкыштлан да тӱнямбал кӱкшытыш нӧлталтмыштлан. Шкенан элыште веле огыл, шуко йот эллаште куанен колыштыныт нунын сылнын шоктымыштым. Виталий Шапкинын юзо флейтыже Китай гыч Финляндий, Японий гыч Венгрий марте йоҥген. Арам огыл Анрей Эшпай Виталий Шапкин нерген «Лучший флейтист мира» ойлен. Кугу композитор да Виталий Владимирович 25 ий келшен иленыт да пашам ыштеныт.
Тумерсолан эше ик лӱмлӧ да мондалт шушо шочшыжо Андрей Матвеевич Бирюков. 14 ияш марий рвезе Шернур селаште волостной управленийыште писарьлан ыштен. Моткоч ушан лийын. Шочынжо 1894 ийыште, йорло кресаньык ешыште. Ава деч вич ияшак тулыкеш кодын. Вяткыште ветеринарно-фельдшерский школым 1917 ийыште тунемын. Веттехник лийын 1917-119 ийлаште Шернур кундемыште ыштен. Вара Казаньыш ветеринарный институтыш тунемаш пурен. Институт деч вара Марий автоном областьыште да Москваште вуйлатыме пашаште тыршен, Совнаркомын марий пӧлкажым вуйлатен. 1937 ийыште репрессийыш логалын.
Тумерсолан лӱмлӧ еҥже-влаклан чапкӱ ден стелым почмаште Йошкар-Ола гыч вуйлатыше, мер пашаеҥ, журналист-влак, Шернур район администраций вуйлатыше, «Земледелец» СПК СХК-н вуйлатышыже, ончыл пашаеҥышт да ӱжмӧ уна-влак лийыныт.
{phocagallery view=category|categoryid=61|limitstart=0|limitcount=0|detail=3|displayname=0|displaydetail=0|displaydownload=0|displaybuttons=0|displaydescription=0|displayimgrating=0}
Иван Речкинын да Эрик Петровын фотошт